دستکش و ماسک

انواع دستکش پزشکی

در کاربردهای پزشکی، برای محافظت در برابر باکتری ها و انواع میکروب ها، هنگام معاینه، جراحی و … از دستکش های پزشکی محافظ استفاده میشود.

دستکش های پزشکی عموما به دو دسته کلی تقسیم میشوند: دستکش‌های جراحی و دستکش‌های معاینه

دستکش های معاینه نیز بر اساس جنس به دسته های مختلفی تولید میشوند که از جمله آن میتوان به وینیل، لاتکس، نیتریل و نایلونی اشاره کرد. دستکش های جراحی دارای جنس های مختلفی میباشند، اما اکثرا از جنس لاتکس میباشند. تفاوت عمده دستکش های جراحی و دستکش های معاینه، در استریل بودن یا نبودن آنهاست. دستکش های جراحی به دلیل اهمیت و حساسیت بالای کار، از نوع استریل طراحی میشوند در حالی که دستکش های معاینه لزوما استریل نیستند.

دستکش های جراحی

دستکش های جراحی به عنوان نوعی حفاظ در برابر انتقال بیماری ها و میکروب ها و هر نوع آلودگی، بین جراح و بیمار استفاده میشود. دستکش های جراحی از پلیمر های مختلفی ساخته میشوند که از جمه ان میتوان به لاتکس، پلی وینیل کلراید و … اشاره نمود.

دستکش های جراحی معمولا در دو نوع با پودر و بدون پودر تولید میشوند. در دستکش های پودری از نوعی پودر، که عمدتا نشاسته ذرت میباشد، به منظور راحتی در پوشیدن دستکش استفاده شده است.  دستکش بدون پودر به گونه ای طراحی شده است که مواد شیمیایی به کار رفته در آن کاهش داده شده و موجب رفع و یا کاهش عوامل آلرژی زا میشوند. دستکش های بدون پودر اغلب در جراحی ها و فعالیت های حساس پزشکی مورد استفاده قرار میگیرد.

بدون پودر

همانطور که اشاره شد این نوع دستکش ها، در جراحی های حساس مانند جراحی چشم که باید فاقد هر گونه ماده اضافی باشد، مورد استفاده قرار میگیرند. برای افرادی که به دستکش های حاوی پودر حساسیت دارند، استفاده از این نوع دستکش های توصیه میشود.

دستکش های جراحی بدون پودر، جز پرمصرف ترین نوع دستکش ها میباشد و به علت داشتن مقاومت بالا برای مدت طولانی قابل استفاده است.

در این میان، دستکش بدون پودر لاتکس یکی از پرکاربردترین انواع کمیباشد که با داشتن قدرت کشسانی بالا به راحتی برای هر سایزی قابل استفاده است. ویژگی هایی همچون فقدان مواد آلرژی زا و ضد لغزش بودن موجب شده تا در جراحی های پزشکی بیشتر از این نوع دستکش اسفاده شود.

 با پودر

در این نوع دستکش‌ها از نوعی پودر جهت سهولت در پوشیدن و تعویض دستکش استفاده شده است. پودر مورد استفاده اغلب حاوی نشاسته ذرت میباشد. این نوع دستکش های به صورت کاملا استریل ساخته میشوند و دارای حساسیت لامسه بسیار بالایی میباشند.

این نوع از دستکش ها در سایز بندی‌های مشخصی تهیه و تولید میشوند که معمولا بر اساس اندازه دور دست و با واحد اینچ تولید میشود. دستکش های پودر دار یکبار مصرف از مقاومت و دوام بالایی برخوردار هستند.

لاتکس Latex

دستکش های لاتکس از لاستیک طبیعی ساخته شده اند و به مدت طولانی مدت به عنوان مطرح ترین و پرکاربردترین نوع دستکش ها شناخته میشدند.

دستکش های لاتکس به دلیل اینکه نازک هستند و حس لامسه فرد را حفظ میکنند. این نوع دستکش در برابر انتقال ویروس و باکتری و هر نوع آلودگی‌های بیماریزا مقاوم بوده و جهت استفاده در مراکز درمانی و همچنین در خانه مناسب میباشند.

دستکش های لاتکس از موارد طبیعی ساخته شده اند و زیست تخریب پذیر می باشند. همچنین میتوان آنها را با الکل ضدعفونی کرد. این نوع دستکش مناسب ترین گزینه جهت استفاده طولانی مدت است.

دستکش لاتکس داری معایبی نیز میباشد که از جمله آن میتوان به ایجاد واکنش های آلرژیک (در برخی موارد) اشاره نمود. فرد ممکن است در استفاده مکرر از این نوع دستکش دچار حساسیت شود. از این رو برخی از کشور ها استفاده از دستکش لاتکس ممنوع شده است.

نیتریل Nitrile

دستکش های نیتریل از لاستیک مصنوعی ساخته شده اند و میتواند گزینه های مناسبی برای افرادی باشد که به دستکش لاتکس حساسیت دارند. این دستکش ها حاوی هیچ گونه پروتئین مشابهی نیست که بتواند حساسیت آلرژیک ایجاد نماید. این دستکش ها مقاوم بوده و خواص کشسانی خوبی دارند.

دستکش های نیتیریل علاوه بر موارد پزشکی، در صنعت برق نیز کاربرد داشته و به عنوان عایقی در برابر الکتریسیته عمل میکنند. این نوع دستکش ها قابلیت ضدعفونی کردن و استفاده مجدد را دارا میباشند. دستکش های نیتریل در برابر ورود میکروب ها و عوامل بیماری زا مقاوم میباشند.

دستکش های نیتریل به لحاظ قابلیت کشسانی، کشسانی کمتری نسبت به دستکش لاتکس و کشسانی بیشتری نسبت به دستکش وینیل دارند. همچنین این نوع دستکش ها مقاومت بالاتری نسبت به دستکش هایی نظیر لاتکس دارند. دستکش های نیترل نسبت به بسیاری از مواد شیمیایی مقاوم هستند.

وینیل (Vinyl)

وینیل یک ماده مصنوعی بدون پروتئین و غیر قابل تجزیه زیستی است که از ماده ای به نام پلی وینیل کلراید (PVC) و برخی مواد نرم کننده ساخته شده است. این نوع دستکش ها به دلیل دارا بودن ترکیبات pvc به همراه نرم کننده، حالت نرم و انعطاف پذیری هنگام لمس اشیا دارا میباشند.

دستکش های وینیل کمی گشاد بوده و به دست نمیچسبند. این نوع از دستکش ها به دلیل ضخامت، برای کارهای حساسی نظیر جراحی ها مناسب نمیباشند، اما این ضخامت باعث افزایش مقاومت دستکش در برابر پارگی و سوراخ شدن شده است. این نوع از دستکش ها قابلیت کشسانی کمتری از دستکش های لاتکس و نیتیرل دارند.

این نوع دستکش ها مورد استفاده در مراکز درمانی، آزمایشگاه ها و … دارند. دستکش های وینیل معمولا بی رنگ یا سفید رنگ هستند و مقاومت چندان بالایی نسبت به نفوذ ویروس ها و عوامل بیماری زا ندارند و صرفا در برابر برخی مواد اسیدی و بازی و روغنی از خود مقاومت نشان میدهند.

نایلونی

دستکش های نایلونی یکبار مصرف هستند و از مواد پلی اتیلن ساخته شده اند. از این رو آنها را با نام دستکش های پلی اتیلن نیز میشناسند. این دستکش ها از پلاستیک شفاف تشکیل شده اند. دستکش های پلی اتیلن، به دلیل عدم مقاومت کافی و عدم جلوگیری از انتقال بیماری ها و میکروب ها، جهت استفاده در مصارف پزشکی مناسب نبود و صرفا در معاینات ساده و کم خطر میتوان از آنها استفاده کرد.

دستکش های نایلونی اغلب فری سایز هستند و قابل بازیافت نیز میباشند. این دستکش ها در صورتی که ضدعفونی شوند، انتقال ویروس و باکتری ها را چند برابر میکنند. گاها از این دستکش ها، به دلیل ضد حساسیت بودن، در زیر دستکش های نظیر لاتکس استفاده میشود. این نوع دستکش غیر استریل و بدون پودر میباشد.

شیمی درمانی

انواع دسکش شیمی درمانی دستکش ها از نوع یکبار مصرف هستند و دارای استاندارد ASTM D6978  برای ارزیابی مقاومت دستکش‌های پزشکی در برابر نفوذ داروهای شیمی درمانی هستند. صرفا دستکش هایی که دارای این گواهی نامه هستند باید در محیط‌هایی که احتمال تماس با مواد شیمی‌درمانی وجود دارد استفاده شود. معمولا استفاده از دستکش نیتریل جهت حفاظت در برابر مواد و داروهای شیمی درمانی مناسبترین گزینه و بعد از آن دستکش لاتکس قابل استفاده است.

نئوپرن (Neoprene)

نئوپرن از جنس لاستیک مصنوعی است که از پلیمریزاسیون کلروپرن تهیه می‌شود. دستکش های نئوپرن در برابر مواد شیمیایی مانند اسیدها، بازها و حلال‌ها مقاومت بالایی نشان داده و حرارات زیادی را نیز تحمل میکنند. این دستکش‌ها اغلب در رنگ مشکی و گاها سبز تولید می‌شوند و در صنایع خودرو، برق، کامپیوتر و پزشکی کاربرد دارند.

نکات مهم در انتخاب دستکش:

• شاخص AQL: این شاخص بصورت درصدی از نسبت تعداد دستکش‌های معیوب به تعداد کل نمونه‌های ارزیابی شده در تست‌های کنترل کیفی، تعریف می‌شود. برای محصولات حساس پزشکی این مقدار باید کمترین میزان ممکن باشد. در واقع هرچه AQL کمتر باشد، دستکش کیفیت بالاتری دارد.
• استریل یا غیر استریل بودن دستکش: دستکش ها معمولا با اکسید اتیلن یا اشعه گاما برای از بین بردن میکروب‌ها استریل می‌شوند.
• جنس دستکش: جنس دستکش ها باید مطابق با کاربرد و حساسیت کار انتخاب شود. برای مثال دستکش های لاتکس بسیار بادوام بوده و حساسیت لمسی بالایی دارند بنابراین در اکثر اعمال جراحی از دستکش لاتکس استفاده میشود.
• پودری، بدون پودر و کم پودر بودن